TÜRK TİCARET KANUNU KAPSAMINDA
ANONİM ŞİRKET VE LİMİTED ŞİRKET
KARŞILAŞTIRMASI
I. GİRİŞ
Şirketlerin kuruluş süreçlerinde, şirketin türünün ihtiyaca uygun şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Zira, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde kurulacak bir şirketin başarısı ve faaliyetlerinin devamı, şirketin kuruluş aşamasında ihtiyaca yönelik olan belirlenmiş olan bir şirket türü ile ilintilidir. Elbette ki, şirketlerin zaman içinde ihtiyaçlarında ve amaçlarında değişiklik görülmekte ve bu aşamada da şirket türünün değişikliği (nev’i değiştirme) gündeme gelebilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı verilerine göre ülkemizde yerli ve yabancı yatırımcıların en çok tercih ettiği şirket türleri, Anonim Şirket ve Limited Şirketlerdir. Bu iki şirket tipi, ortaklarının sorumlulukları, sermaye tutarı, şirket organları, hisse devir işlemleri ve benzeri açılardan birbirinden farklı özellikler göstermektedir.
İşbu makalemizde, Anonim ve Limited Şirket türlerinin genel bir incelemesi yapılmış ve bu iki şirket türlerinin birbirlerinden farkları ile yatırımcılara sağladıkları avantaj ve dezavantajlar irdelenmiştir.
II. TANIMLAR
A. Anonim Şirket
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 329 uyarınca Anonim Şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız şirket tüzel kişiliğinin kendi malvarlığıyla sorumlu olduğu, pay sahiplerinin sadece taahhüt ettikleri sermaye paylarından ve ancak şirkete karşı sorumlu oldukları şirket tipidir. Daha geniş bir ifade ile Anonim Şirketler, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, payları kıymetli evrak niteliğinde pay senetlerine bağlanarak veya Merkezi Kayıt Kuruluşu’na[1] kayıt yoluyla tedavül edebilen ve ortaklarının sorumlulukları taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlı olan bir sermaye şirketleridir.
B. Limited Şirket
TTK’nın 573. maddesinde tanımlanan Limited Şirketler, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan, esas sermayesi belirli olan ve bu sermayenin, esas sermaye paylarının toplamından oluştuğu şirket türüdür.
Limited Şirketler, kanunen yasak olmayan (örneğin sigortacılık, bankacılık ve finansal kiralama alanlarında faaliyet gösteremezler) her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilmektedir.
III. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKET KARŞILAŞTIRMASI
A. Benzerlikler
- Anonim şirketler ve Limited şirketler, ticaret şirketlerinin bir türü olarak, sermaye şirketleri alt grubu içerisinde sayılmıştır.
- Her iki şirket türünde de kuruluşta sermayenin en az ¼’ünün yatırılması, kalanının ise kuruluş tescilini izleyen 24 ay içinde tamamlanması gerekmektedir.
- TTK madde 338 ve 573 uyarınca, her iki şirket de en az 1 ortakla kurulabilir ve faaliyetlerini sürdürebilirler. Ortaklar gerçek ya da tüzel kişi olabilmektedir.
- Her iki şirket tipinde de ortakların isminin şirket adında yer alma zorunluluğu yoktur.
- Kurucularının T.C. vatandaşı ya da Türkiye’de yerleşmiş olma zorunluluğu bulunmaktadır.
- Her iki şirket türünde de kanunen yasak olmayan her tür türlü ekonomik amaç ve konu gerçekleştirilebilmektedir.
- Her iki şirkette de Genel Kurul zorunlu organdır.
- Her iki şirket türününde de yönetim organı tüzel kişi olabilmektedir. Yönetim organının tüzel kişi olması halinde tüzel kişiliğin görevi, kendi adına yerine getirecek gerçek kişiyi belirlemektir.
- Şirketlere ayni sermaye olarak; üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen (fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dahil) malvarlıkları konulabilmektedir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermayeye konu olamamaktadır.
- Her iki şirket tipinde de şirketin yönetiminde bulunanlar diğer ortaklardan izin almadan şirketle rekabet oluşturan işlerde bulunamazlar.
- Her iki şirket tipinde de ortaklara kâr payı avansı dağıtılabilmektedir.
- Her iki şirket türünde de ortaklar, (i) sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikleri sürece ve, (ii) şirketin serbest yedek akçelerle birlikte oluşmuş kârının geçmiş zararlarını karşılamaması halinde, şirkete karşı borçlanmamaktadır.
- 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) madde 32 ve KVK geçici madde 10 uyarınca Kurumlar Vergisi Oranı, her iki şirket açısından da %20’dir. 2020 yılı için bu oran %22 olarak uygulanmaktadır.
- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (GVK) madde 94 uyarınca iki şirket türünde de şirket karının ortaklara dağıtılması %15 stopaja tabidir.
- Her iki şirket için de tasfiye süreleri en az altı aydır.
B. Farklılıklar
| ANONİM ŞİRKET | LİMİTED ŞİRKET | |
| Sermaye Tutarı | TTK madde 332 uyarınca Anonim şirketlerde asgari sermaye tutarı 50.000 TL’dir ve TTK madde 476 uyarınca ise her bir payın 1 kuruş ve katları değerinde olması gerekmektedir. Sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi 100.000 Türk Lirasından aşağı olamaktadır. | TTK madde 580 uyarınca Limited şirketlerde asgari sermaye tutarı 10.000 TL olmalıdır. Madde 583 uyarınca esas sermaye paylarının değerlerinin 25 Türk Lirası veya bunun katları olması şarttır. Anonim şirketlerden farklı olarak kayıtlı sermaye sistemi limited şirketlerde kabul edilmemiştir. |
| Pay Sahibi-Ortak Sayısı | Anonim şirketlerde pay sahibi sayısı en fazla 500 olabilmektedir. 500’ün üzeri pay sahibi sayısı ancak anonim şirket halka açık ise mümkün olabilmektedir. | Limited şirketler en fazla 50 ortaklı olarak kurulabilir ve faaliyet gösterebilirler. |
| Kamu Borçlarındaki Sorumluluk | TTK madde 329 uyarınca Anonim Şirketlerde pay sahiplerinin tek yükümlülüğü taahhüt etmiş oldukları sermaye paylarının ödenmesidir. Taahhüt ettiği sermaye borcunu ödeyen ve yönetim kurulu üyesi olmayan pay sahibi kamu borçlarından sorumlu değildir. | 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunu’nun 35. Maddesi uyarınca Limited şirket ortakları, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu borçlarından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olurlar. |
| Sermaye Blokesi | Anonim şirketlerde tescilden önce konulacak sermaye tutarının bankaya yatırılması ve bu yatırılan paranın bloke edilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. | Limited şirketlerde kuruluş aşamasında tescil için sermaye blokesi zorunluluğu bulunmamaktadır. |
| Halka Arz | Anonim şirketler belli koşulların varlığı halinde halka açılabilmektedir. | Limited Şirketler halka açılamazlar. |
| Avukat Bulundurma Zorunluluğu | Anonim şirketlerde sermaye 250.000 TL’nin üstünde ise avukat bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır. | Limited şirketlerde avukat ile çalışma zorunluluğu yoktur. |
| Pay Devrindeki Vergilendirme | Gelir Vergisi Kanunu mükerrer madde 80 uyarınca, tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar vergiye tabii değildir. | Limited şirketlerde, esas sermaye payı ne zaman devredilirse edilsin, süre sınırı gözetmeksizin elde edilen kazanç ’değer artışı kazancı’ olarak gelir vergisine tabidir. |
| Hamiline Pay Bastırma | Anonim şirketler, hamiline ya da nama pay senedi bastırılabilir. | Limited şirketlerde hamiline pay senedi bastırılamaz. Nama yazılı pay senedi bastırılabilir ama bu durum sadece ortaklığın ispatı için kullanılabilmektedir. |
| Hisse Satışı | Anonim şirketlerde hisse satışının noterden yapılma zorunluluğu bulunmamaktadır. Hamiline yazılı pay senetleri zilyetliğin geçmesiyle devir edilir. TTK madde 490 uyarınca kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmedikçe, nama yazılı paylar, herhangi bir sınırlandırmaya bağlı olmaksızın devredilebileceklerdir. Devir, ciro edilmiş nama yazılı pay senedinin zilyetliğinin devralana geçirilmesiyle yapılabilmektedir. | TTK madde 595 uyarınca Limited şirketlerde esas sermaye payının devri işlemleri yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur. Esas sözleşmede aksi öngörülmediyse ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. Esas sermaye paylarının geçişlerinin tescil edilmesi için, şirket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurulur. |
| Genel Kurul Toplantılarında Hükümet Temsilcisi Katılımı | TTK’nın madde 407/3 düzenlemesi gereğince, kuruluşu TTK’nın 333. Maddesi kapsamında Ticaret Bakanlığı’nın iznine bağlı olan anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı temsilcisinin bulunması zorunludur. Ek olarak “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik”in 32. Maddesinin (a) bendinde sayılanlarda[2] bakanlık temsilcisi bulunma zorunluluğu öngörülmüştür. Sayılanların dışındaki genel kurul toplantılarında ve imtiyazlı pay sahipleri özel kurullarında Bakanlık temsilcisinin bulunması zorunlu değildir. Ancak genel kurulu toplantıya çağıranların talep etmeleri ve bu taleplerin görevlendirme makamınca uygun görülmesi halinde Bakanlık temsilcisi görevlendirilebilir. Benzer şekilde, sermayenin en az onda birini oluşturan pay sahipleri gerekçelerini de bildirerek Bakanlık temsilcisi görenlendirilmesi için müracaat edilmesi hususunda Şirketten talepte bulunabilirler. Bu talebin, toplantıya çağıranlar tarafından görevlendirme makamına iletilmesi zorunludur. | Limited şirketlerde genel kurul toplantılarına hükümet temsilcisi katılması zorunluluğu yoktur. |
| Yönetim | TTK madde 365 uyarınca anonim şirket yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanabileceği gibi daha sonradan genel kurul tarafından da atanabilir. Atanacak kişi gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir. Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur. Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olma zorunluluğu yoktur. | TTK madde 623 uyarınca Limited şirketlerin yönetim organı müdürlerdir. Şirketin temsili ve yönetimi şirket sözleşmesi ile düzenlenir ve bu yetkiler bir veya birden fazla kişiye verilebilir. Genel kurul, müdürü veya müdürleri görevden alabilir, yönetim hakkını ve temsil yetkisini sınırlayabilir, yerlerine yeni müdürler atayabilir. Limited şirketlerde en az bir ortağın şirketi yönetim hakkı ve temsil hakkı bulunması zorunludur. Dolayısıyla, tek ortaklı Limited şirketlerde dışarıdan müdür atansa dahi tek ortağın da mutlaka müdür seçilmesi gerekmektedir. Şirketin müdürlerinden biri bir tüzel kişi olduğu takdirde, tüzel kişi görevi kendi adına yerine getirecek gerçek kişiyi belirler. Müdürler, kanunla veya şirket sözleşmesi ile genel kurula bırakılmamış bulunan yönetime ilişkin tüm konularda karar almaya ve bu kararları yürütmeye yetkilidirler. |
| Oy Hakkı | TTK madde 479 uyarınca Anonim şirketlerdeoyda imtiyaz, eşit itibarî değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilerek tanınabilir ve bir paya en çok onbeş oy hakkı tanınabilir. Bu sınırlama, kurumlaşmanın gerektirdiği veya haklı bir sebebin ispatlandığı durumlarda uygulanmayacaktır | Limited şirketlerde bir sınırlama yoktur. Şirket sözleşmesinde, ortaklara veto hakkı tanınabilir. |
| Şirket Esas Sözleşmesi | TTK madde 421 uyarınca kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır. İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için toplantı nisabı, şirket sermayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesidir. Bu fıkrada öngörülen nisapları düşüren veya nispî çoğunluğu öngören esas sözleşme hükümleri geçersizdir. Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar ve Şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına ilişkin kararlar, sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliğiyle alınır. Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturulması, nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına ilişkin esas sözleşme değişikliği kararları ise sermayenin en az %75’ini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oylarıyla alınır | TTK madde 589 uyarınca, aksi şirket sözleşmesinde öngörülmediği takdirde, şirket sözleşmesi esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir. Şirket sözleşmesinde yapılacak her türlü değişiklik tescil ve ilan edilecektir. Ancak madde 589’un devamında TTK’nın 621. Maddesi hükümleri saklı tutulmuştur. Şirket için “önemli kararlar” olan; şirket işletme konusunun değiştirilmesi, oyda imtiyazlı esas sermaye paylarının öngörülmesi, esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılması, yasaklanması ya da kolaylaştırılması, esas sermayenin artırılması, rüçhan hakkının sınırlandırılması ya da kaldırılması, şirket merkezinin değiştirilmesi, müdürlerin ve ortakların, bağlılık yükümüne veya rekabet yasağına aykırı faaliyette bulunmalarına genel kurul tarafından onay verilmesi, bir ortağın haklı sebepler dolayısıyla şirketten çıkarılması için mahkemeye başvurulması ve bir ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen sebepten dolayı şirketten çıkarılması, şirketin feshi.’ hallerine ilişkin genel kurul kararları ancak, temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması hâlinde alınabilecektir. |
| Faaliyet Alanları | Kanunen finansal kiralama, banka, sigorta gibi alanlarda faaliyet gösterecek şirketlerin anonim şirketi olarak kurulması gerekir. | Bu alanlarda Limited şirketlerin faaliyet göstermeleri kanunen yasaktır. |
| Tahvil Çıkarma | Anonim şirketler tahvil çıkarabilirler. | Limited şirketler ödünç para sağlayabilmek için tahvil çıkartamazlar. |
IV. SONUÇ
Türk Ticaret Kanunu uyarınca Anonim Şirketler ve Limited Şirketler arasında benzerlikler ve farklılıklar bulunmakla birlikte;
- Hisse devri usulü,
- Halka arz imkanı,
- Şirket faaliyet alanları,
- Hamiline ya da nama pay senetleri çıkartılabilmesi,
- Şirket ana sözleşmesinin değiştirilmesi için aranan oran,
- Tahvil çıkartabilmesi,
- Yönetim kurulu üyesi olmayan pay sahibinin kamu borçlarından sorumlu olmaması
ve benzeri açılardan ANONİM ŞİRKET’in daha avantajlı olduğu değerlendirilmektedir. Elbette bu hususta yapılacak nihai değerlendirme, şirket ortaklarının hedefleri, amaçları ve şirketin ihtiyaçları çerçevesinde saptanmalı ve bu çerçevede şirket türü belirlenmelidir.
Saygılarımızla,
Av. AHMET BERKER
Yönetici Ortak
BERKER BERKER HUKUK BÜROSU
Bu
doküman, Berker BerkerHukuk Bürosu tarafından
konuyla ilgili olarak yalnızca genel bilgi ve görüş içermektedir. Hukuki
tavsiye veya profesyonel hukuk hizmeti yerine geçmez ve bu amaçla kullanılamaz.
Her bir olayın kendine özgü şartlarına göre profesyonel hukuki görüş almanız
önemle önerilir.
[1] Merkezi Kayıt Kuruluşu sermaye piyasası araçlarının kayden ihracının yapıldığı, hak sahibi bazında açılan hesaplarda sermaye piyasası araçlarının kaydedildiği, bunlar üzerindeki hakların izlendiği, kayıtlarına hukuki sonuçlar bağlandığı Kanunla bu görevi üstlenmiş bir merkezi yapıdır.
[2] Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Bakanlık iznine tabi olan şirketlerin bütün genel kurul toplantılarında, diğer şirketlerde ise gündeminde, sermayenin arttırılması veya azaltılması, kayıtlı sermaye sistemine geçilmesi ve kayıtlı sermaye sisteminden çıkılması, kayıtlı sermaye tavanının arttırılması veya faaliyet konusunun değiştirilmesine ilişkin esas sözleşme değişikliği ile birleşme, bölünme veya tür değişikliği konuları bulunan genel kurul toplantılarındabakanlık temsilcisi bulunma zorunluluğu öngörülmüştür.
